Raadsvoorstel

                       Raadsvoorstel

Aan de gemeenteraad,

Voorstel

1. De programmabegroting 2021 vast te stellen inclusief:
   1. De meerjarenraming 2022-2024;
   2. Het meerjareninvesteringsplan 2021-2024;
   3. Het kader voor de subsidies.
2. Het dekkingsplan 2021-2024 vast te stellen en de begroting 2021 daarmee te wijzigen.
3. In te stemmen met:
   1. Het opnemen van het bedrag voor deelname aan het regiobureau van de versterkte regionale samenwerking in de regio Arnhem-Nijmegen;
   2. In afwachting van de invulling van de opgaven € 100.000 te reserveren voor deze opgaven.
   3. Het voorlopig niet deelnemen aan The Economic Board.
4. Het terugrekenen van het sociaal domein op een andere wijze in te vullen.
   De koppeling met de Rijksuitkering laten we los. In het vervolg zijn de zorgkosten voor ambulante begeleiding volwassenen, ambulante begeleiding jeugd en jeugd met verblijf, van 2018 het uitgangspunt, met een jaarlijks vast te stellen index (zie herstelplan). De overige kosten worden realistisch geraamd.
5. We ramen voor een periode van 3 jaar extra formatie voor de uitvoering van de
   woonagenda.

Inleiding
Wij bieden u de Programmabegroting 2021 in digitale vorm aan. Deze begroting is beschikbaar via http://progammavan.bergendal.nl/.

De begroting 2021 is gebaseerd op de uitgangspunten die zijn opgenomen in de Kaderbrief 2021. Deze heeft u niet vastgesteld.
Wij presenteren u een meerjarig sluitende begroting. Dit hebben we als volgt gedaan:

1. De begroting zoals u van ons gewend bent, vertaald naar de doelen en resultaten die we willen bereiken.
2. De ombuigingen van de Top 19, waardoor het tekort wat bekend was in juni gedeeltelijk werd opgelost. Dit vindt u terug in de programmabegroting bij de programma’s bij het onderdeel “Wat zijn de gevolgen van de ombuigingen (Top 19)?”.
3. Dan volgt het dekkingsplan 2021-2024 dat het college aan u voorlegt als oplossing voor het overige meerjarentekort.

Daarom presenteren we u, bij dit raadsvoorstel een dekkingsplan 2021-2024. We hebben moeilijke keuzes moeten maken. Voornamelijk door de sterk toenemende kosten voor de zorg. De oorzaak daarvan ligt voornamelijk in de toename van het aantal cliënten, in de duur van de trajecten en ook de Corona-crisis heeft effect.
In 2021 hebben we geen ruimte in de begroting. Sterker nog we presenteren de jaren 2021 tot en met 2023 een tekort. We zetten de algemene reserve de komende jaren 2021-2023 in en we verhogen onze inkomsten (Ozb, afvalstoffenheffing, rioolheffing) om ons tekort uit te dekken. Daarnaast starten we met een herstelplan Sociaal Domein om er voor te zorgen dat we vanaf 2024 onze lasten betalen uit onze inkomsten.

Om in aanmerking te komen voor repressief toezicht van de provincie (lichtste vorm van toezicht) moet minimaal het eerste jaar van de meerjarenbegroting, danwel het laatste jaar sluitend zijn. Gezien de recente flinke stijging van de zorgkosten hebben wij gekozen voor een herstelplan op weg naar een begroting zonder tekorten in 2024. Daarmee is onze begroting meerjarig sluitend.

Uitdagingen voor de komende jaren zijn onder meer:

• de invoering van de nieuwe Omgevingswet;
• de energietransitie;
• de toenemende behoefte aan zorg en het uitvoeren van het herstelplan;
• het behouden van onze voorzieningen voor beweging en ontmoeting;
• het duurzamer en klimaatbestendiger maken van onze gemeente.

In de begroting is rekening gehouden met de septembercirculaire 2020. Deze is op 15 september 2020, na Prinsjesdag, beschikbaar gekomen.

De meerjarenbegroting is vóór het dekkingsplan 2021-2024 als volgt:

We hebben u eind september met de informatienota “Ontwikkeling Begrotingssaldo Begroting 2021 (meerjarenbegroting 2021-2024)” en het bijbehorende overzicht “zorgkosten Sociaal Domein Wmo nieuw en Jeugd 2019-2021” geïnformeerd hoe dit tekort is ontstaan. Deze informatienota vindt u bij de stukken van deze begrotingsbehandeling.

Beoogd effect
Op grond van de Gemeentewet moeten wij de programmabegroting 2021 vóór 15 november 2020 aan Gedeputeerde Staten aanbieden. We hebben de doelen en resultaten opnieuw geformuleerd.

Argumenten
1.1.a De meerjarenbegroting is structureel sluitend
Het is de bevoegdheid van de gemeenteraad om de begroting vast te stellen. De raad heeft in de Financiële verordening vastgelegd dat we een structureel sluitende begroting moeten aanbieden. Het college kiest er voor om de meerjarenbegroting structureel sluitend aan te bieden met tekorten in de eerste drie jaren en een sluitende begroting in 2024. We hebben hiervoor een aantal ombuigingen opgenomen in het dekkingsplan 2021-2024.

1.1.b Het college stelt een aantal ombuigingen voor.
Het college heeft de afgelopen periode een aantal ombuigingen uitgewerkt. Deze ombuigingen leggen we aan u voor in het dekkingsplan 2021-2024. Het Dekkingsplan 2021-2024 is als aparte bijlage bij dit voorstel opgenomen. Als u hiermee instemt verwerken we dit als eerste begrotingswijziging 2021. Deze stukken bieden we gelijktijdig bij de Provincie aan.

1.2 Apart voorstel voor investeringen is mogelijk
In deze begroting zijn investeringen voor het jaar 2021 en verder opgenomen. Als uw raad van bepaalde nieuwe investeringen een apart voorstel voor goedkeuring van het investeringskrediet wil ontvangen, dan moet u dat bij de begrotingsbehandeling aangeven. Wij verwijzen hierbij naar de door uw raad vastgestelde Financiële verordening Berg en Dal. Daar staan de afspraken met betrekking tot de investeringen in het meerjareninvesteringsplan bij de begroting.

1.3 Kader subsidies (plafonds)
Met het vaststellen van het kader voor de gemeentelijke subsidies voorkomen wij open-einde regelingen. De ramingen hebben we gebaseerd op onze deelverordeningen en op de betreffende begrotingsposten 2020. Ten opzichte van de begroting 2020 zijn de subsidies verhoogd met een index van 1,8%.

2.1 Dekkingsplan 2021-2024
Om onder repressief toezicht te komen van de provincie is het nodig dat we een meerjarig structureel sluitende begroting aanbieden. Ondanks de tekorten in 2021-2023, is de begroting meerjarig structureel sluitend. De ombuigingen moeten leiden tot een begroting in 2024 zonder tekort.

3.1 GOAN Regiobureau, opgaven en The Economic Board (TED)
In de Voorjaarnota 2020 is het volledige bedrag voor deelname aan de versterkte regio opgenomen. Dit is een bedrag van € 350.000 structureel. We willen nu wel meegaan in het basisuitgangspunt (=het regiobureau, GOAN). In afwachting van de invulling van de 5 regionale opgaven € 100.000 te reserveren voor deze opgaven. Dit zijn de volgende opgaven: Ontspannen regio (toerisme), Circulaire regio (duurzaamheid), Groene groei regio (wonen), Productieve regio (economie), Verbonden regio (mobiliteit).
Verder stellen we voor voorlopig niet deel te nemen aan The Economic Board.

4.1 Terugrekenen van het tekort Sociaal Domein
We kunnen het tekort, verschil tussen wat we van het Rijk ontvangen en wat we aan zorg betalen, van het sociaal domein niet meer exact terugrekenen. We ontvangen van het Rijk niet meer de informatie die nodig is voor deze berekening. Daarom stellen we voor om de uitgaven voor het Sociaal Domein op een andere wijze te monitoren. Dit doen we door de uitgaven van 2018 als basisjaar te nemen. Dit geldt voor de kosten van ambulante begeleiding volwassenen, ambulante begeleiding jeugd en jeugd met verblijf. Deze kosten indexeren we jaarlijks met de loonindex om het budget van het volgende jaar te bepalen. Dit bedrag is dan de richting voor het budget. We gebruiken hiervoor het jaar 2018, omdat we vanaf dat moment een beter onderbouwd inzicht hadden in de zorgvraag. Zie hiervoor ook het herstelplan Sociaal Domein, dat onderdeel is van het dekkingsplan 2021-2024.

5.1 Extra formatie woonagenda.
In de gemeenteraad van 24 september is de woonagenda vastgesteld. Daarbij is de behoefte geuit om tijdelijk extra formatie in te zetten. Deze formatie zetten we in voor de versnelling van de woonopgave.

Kanttekening
a. Stelpost onderuitputting
We hebben de stelpost van € 500.000 voor onderuitputting niet meer opgenomen. De aanleiding hiervoor is het feit dat wij bij het opstellen van de jaarstukken de laatste jaren geen overschot hadden. U heeft dan ook bij de richtinggevende sessie aangegeven dat deze stelpost niet meer opgenomen mag worden.

b. Bijdrage reserve rekeningresultaten
Onze begroting is structureel sluitend vanaf het begrotingsjaar 2024. Dit betekent dat we de structurele lasten kunnen opvangen met de structurele baten. Onder deze structurele baten hebben we ook de jaarlijkse bijdrage uit de reserve rekeningresultaten van € 351.000 opgenomen.

c. Nieuwe wensen
U kunt tijdens de begrotingsbehandeling met voorstellen, moties of amendementen, de begroting wijzigen. Voor de amendementen geldt dat als daarmee extra kosten zijn gemoeid u ook dekking aan moet geven. Het uitgangspunt is namelijk een sluitende begroting. Dit is onlangs ook zo afgesproken tijdens de richtinggevende sessie. Uiteraard bent u vrij om andere dekkingsmogelijkheden aan te geven.

d. Gemeenschappelijke regelingen
Wij geven onze Gemeenschappelijke regelingen een opdracht om met ons mee ‘trap op – trap af’ te gaan. Onze jaarlijkse bijdragen aan de Gemeenschappelijke regelingen is ongeveer € 10 miljoen. Wij stellen voor om een korting op te leggen aan onze Gemeenschappelijke regelingen. Wij gaan bekijken hoe iedere Gemeenschappelijke regeling kan bijdragen aan een totale besparing van 1% per jaar vanaf 2021. Dit levert ons een besparing op van € 100.000 per jaar.
In de begrotingen 2021 van de GR-en is deze korting niet gehaald. Dat hebben we ook in onze begroting verwerkt. We verwachten echter dat de komende jaren wel wordt voldaan aan deze korting. We hebben in de meerjarenbegroting ook 2% in 2022, en 3% vanaf 2023 korting verwerkt. De gemeenschappelijke regelingen krijgen de opdracht om voorstellen te doen hoe zij deze korting halen, bijvoorbeeld door aanpassing in de dienstverlening.

e. Uitzettingen in de tarieven Sociaal Domein
De uitzettingen in de tarieven en aantallen van het Sociaal Domein zijn toegelicht in de bijlage bij de informatienota “Ontwikkeling Begrotingssaldo Begroting 2021 (meerjarenbegroting 2021-2024)”. Deze bijlage heet overzicht “zorgkosten Sociaal Domein Wmo nieuw en Jeugd 2019-2021”.

f. Taakstelling op afval ten laste van (meerjaren)begroting
Onze uitgangspunten voor de afvalstoffenheffing zijn:

1. De vervuiler betaalt.
2. De afvalstoffenheffing is 100% kostendekkend.
3. De lasten voor de inwoners houden we zo laag mogelijk.

In de begroting 2020 is er voor gekozen om niet kostendekkend te zijn. Hiervoor is een bedrag van € 450.000 van de begrotingsruimte ingezet. Bij de richtinggevende sessie is aangegeven dat het tarief voor het afval weer kostendekkend moet zijn. Dit betekent een stijging van ongeveer 20% van de afvalstoffenheffing.

g. Mei- en Septembercirculaire 2020
In de begroting 2021 zijn de mei- en septembercirculaire 2020 verwerkt. De raming van de algemene uitkering in de begroting is daarmee gebaseerd op de laatst bekende informatie van het Rijk.

h. Extra verhoging Ozb
Naast de inflatiecorrectie van 1,8% is de Ozb met 4,0% verhoogd. Deze verhoging komt uit de Top 19 voorstellen van de raadsfracties.
Vervolgens stelt het college in het dekkingsplan nog een extra verhoging van 4,0% voor.

i. Weerstandsratio
Bij de beoordeling van de risico’s weten we in sommige gevallen niet hoe hoog het financiële risico en de kans daarop zijn. Maar we weten wel dat we een risico lopen. Dit hebben we aangegeven met “pm”. Deze risico’s tellen niet mee in de risicoscores. De werkelijke ratio kan daardoor lager zijn. Onze weerstandsratio is 8,59. Een ratio van 2 of meer is “uitstekend”.
Meer informatie hierover vindt u in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. Door de extra verhoging van de Ozb op te nemen in het dekkingsplan wordt ons weerstandsratio 8,51.

j. Verloop algemene reserve
Hieronder staat het overzicht van het verloop van de algemene reserves.

Om u een goed beeld te geven zijn de verwachte begrotingsoverschotten inclusief het dekkingsplan 2021-2024 (begroting 2021: -2.192; 2022: -1.102; 2023: -611 en 2024: +16) toegevoegd aan het saldo van de algemene reserve vrij besteedbaar.

Financiële onderbouwing
Zoals hiervoor al is aangegeven is de begroting meerjarig structureel sluitend door een structureel sluitende begroting vanaf 2024: structurele lasten vangen we op met structurele baten. Voor een vergelijking met de begroting 2020 verwijzen we u naar de financiële toelichting per programma in de begroting.

Duurzaamheid
Een belangrijk onderdeel van deze begroting is duurzaamheid. Dit onderwerp is dan ook in diverse onderdelen opgenomen.

Communicatie
Na vaststelling van de Programmabegroting 2021 bieden wij deze aan de Provincie aan (dit moet voor 15 november). De kaders voor de subsidies maken we na vaststelling bekend in de Rozet en op onze website.

De Programmabegroting 2021 is digitaal (=standaard) beschikbaar via http://progammavan.bergendal.nl/.

Aanpak/uitvoering
Over de voortgang van de Programmabegroting 2021 rapporteren wij u via de voorjaars- en najaarsnota. In de jaarstukken 2021 leggen wij vervolgens verantwoording af. Dit doen wij zowel inhoudelijk als financieel.

Burgemeester en wethouders van gemeente Berg en Dal

Bijlagen digitaal ter inzage
Dekkingsplan 2021-2024
Bijlage ter inzage griffier
Programmabegroting 2021

                          Raadsbesluit

De raad van de gemeente Berg en Dal;
gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 6 oktober 2020.
overwegende dat:

De meerjarenbegroting structureel sluitend is;
Het college een aantal ombuigingen voorstelt (Dekkingsplan 2021-2024);
Een apart voorstel voor investeringen mogelijk is;
In de raadsvergadering een amendement M10 is ingediend met als strekking

• Onder 2.2.8.In de wijk Stekkenberg krijgt iedereen gelijke kansen.

Als volgt aan te passen:

2.2.8. In de gemeente Berg en Dal krijgt iedereen gelijke kansen.

• En in de alinea daaronder onderaan de volgende zin toe te voegen:

ʺIn 2021 starten we als tweede met deze aanpak in Millingen, conform de uitkomsten
in de GGD-monitor.ʺ

b e s l u i t  :

1. De programmabegroting 2021 vast te stellen inclusief:
   1. De meerjarenraming 2022-2024;
   2. Het meerjareninvesteringsplan 2021-2024;
   3. Het kader voor de subsidies.
2. Het dekkingsplan 2021-2024 vast te stellen en de begroting 2021 daarmee te wijzigen.
3. In te stemmen met:
   1. Het opnemen van het bedrag voor deelname aan het regiobureau van de versterkte regionale samenwerking in de regio Arnhem-Nijmegen;
   2. In afwachting van de invulling van de opgaven € 100.000 te reserveren voor deze opgaven.
   3. Het voorlopig niet deelnemen aan The Economic Board.
4. Het terugrekenen van het sociaal domein op een andere wijze in te vullen.
   De koppeling met de Rijksbijdrage laten we los. In het vervolg zijn de zorgkosten (voor ambulante begeleiding volwassenen, ambulante begeleiding jeugd en jeugd met verblijf) van 2018 het uitgangspunt, met een jaarlijks vast te stellen index (zie herstelplan).
5. We ramen voor een periode van 3 jaar extra formatie voor de uitvoering van de
   woonagenda.

Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Berg en Dal
op 5 november 2020,

De raadsgriffier,         De voorzitter,

Bijlage bij Raadsvoorstel Begroting 2021

Overzicht van Top 19 van de raadsfracties
Voor het sluitend maken van de begroting zijn er een aantal ombuigingen nodig. De fracties hebben in het begin van het begrotingsproces een lijst met ombuigingen aangeleverd. De ombuigingen waarvoor een raadsmeerderheid was op basis van deze lijsten, zijn verwerkt in deze begroting. De ombuigingen en de gevolgen daarvan staan in de programmabegroting 2021 per programma toegelicht bij het onderdeel Wat zijn de gevolgen van de ombuigingen (Top 19)?

Bij het raadsvoorstel bij de begroting staat het dekkingsplan (als bijlage). Om tot een sluitende begroting te komen staan hier nog aanvullende ombuigingen in.
Hieronder staat de lijst met de ombuigingen die zijn verwerkt in de primaire begroting.

Dekkingsplan 2021-2024 bij Begroting 2021

De primaire begroting 2021 is niet structureel sluitend. Dit is wel het uitgangspunt dat wij hebben afgesproken. Daarom stellen we een dekkingsplan op, waarmee we de begroting wel sluitend maken.
In het volgende overzicht zijn de voorgestelde ombuigingen weergegeven met daarna een toelichting per ombuiging.

Herstelplan Sociaal Domein
Belangrijkste ombuiging is in het sociaal domein (herstelplan):
De afgelopen twee jaar zien we een enorme stijging van bepaalde categorieën zorgkosten.
Het onderstaande overzicht laat dit goed zien:

De uitgangspunten voor de primaire begroting 2021 waren:
-tariefstijging 3,1%
-toename begeleiding volwassenen 4%
-toename begeleiding jeugd 10%
-toename jeugd met verblijf 4%
-toename huishoudelijke hulp 7%    
Na het opstellen van de primaire begroting zagen we voor 2020 een nog grotere kostenstijging dan we eerder dit jaar al hadden verwacht. Gecombineerd met de gehanteerde uitgangspunten, leidde dit tot onaanvaardbaar hoge kosten; financieel is dit onhoudbaar. Daarom moeten we ingrijpen om deze stijging terug te dringen.

Bij begeleiding jeugd en volwassenen hebben wij zelf meer sturingsmogelijkheden dan bij jeugd met verblijf en huishoudelijke hulp. Bij de huishoudelijke hulp speelt het abonnementstarief ons parten. Het is nu namelijk zo dat het gebruik van huishoudelijke hulp en andere WMO-voorzieningen € 19 per maand kost, waarbij de gemeente niet op inkomen of vermogen mag toetsen. Dit tarief en de jurisprudentie hierover maken het moeilijk om bij te sturen op de huishoudelijke hulp. Daar komt nog bij dat onze bevolking vergrijst en iedereen langer thuis moet blijven wonen. We proberen deze kosten wel in de hand te houden, maar dat is lastig. Daarom veranderen we het bedrag van de primaire begroting voor deze post niet.

Ook op de kosten van jeugd met verblijf is het lastig sturen, want er zijn veel verschillende verwijzers. Uiteraard zijn hier acties ingezet. Zo hebben we het overleg passende hulp ingevoerd, waarin alle ketenpartners samen kijken wat de beste oplossing is voor het kind waar het om gaat. Door te investeren in betere samenwerking met bijvoorbeeld de rechterlijke macht en de kinderbescherming, proberen we meer grip te krijgen. We verwachten daarvan in 2021 het eerste bescheiden resultaat en ramen daarom een besparing van € 50.000. Daarmee hopen we ook dat het stelsel beter gaat werken, zodat de kinderen zo thuis nabij kunnen opgroeien. Want dat is uiteindelijk ons doel.
In 2022 wordt het woonplaatsbeginsel ingevoerd. Daarom ramen we voor 2022 en verder ook nog € 500.000 minder dan in 2021 op jeugd met verblijf.  

Wat betreft de ambulante begeleiding voor jeugd en voor volwassenen, ligt de sleutel meer bij onszelf. Daarom stellen we onszelf in financiële zin tot doel om in 2024 terug te keren naar de budgetten van 2018 (met inachtneming van indexering). In het eerste jaar willen we 15% van deze ombuiging realiseren, in 2022 moet dit 30% zijn en in 2023 65%. Vervolgens willen we in 2024 100% van de ombuiging hebben gerealiseerd.
Dat leidt tot de volgende budgetten:

Om dit te bereiken gaan we de komende tijd in inhoudelijke zin scherp aan de wind zeilen. Dat betekent prioriteit geven aan nog openstaande maatregelen uit de nota Grip op Kosten (zie ook de evaluatie in het voorjaar van 2020). Maar het betekent ook een hernieuwde opdracht voor onze sociale teams, met daaraan gekoppeld een concreet routeplan naar 2024. Dat routeplan rust op drie belangrijke pijlers:
1.   Normaliseren: niet alles is maakbaar en zorg is niet de oplossing voor elk probleem
2.   Van maatwerk naar algemeen toegankelijk aanbod
3.   Van individuele hulp naar meer groepsaanbod

ad 1.  Normaliseren
Door maatschappelijke ontwikkelingen is de definitie van normaal steeds smaller geworden. Ook hebben veel kinderen last van prestatiedruk. Dat leidt tot veel vraag naar professionele hulp of zorg. We willen dit, met onze samenwerkingspartners als de GGD, het onderwijs en de huisartsen, ombuigen. Want we willen en kunnen dit niet volhouden. Daarom gaan we in klare taal communiceren over wat we onder ‘eigen kracht’ en ‘algemeen gebruikelijk’ vinden vallen.  Verder moet onze basishouding om: we gaan omgekeerd toetsen en kijken meer vanuit wat nodig is (vraaggericht) in plaats van naar het beschikbare aanbod (we gaan van  Ja, mits naar Nee, tenzij).

ad 2.   Van maatwerk naar algemeen toegankelijk
De sociale teams gaan de wijken in: we versterken het aanbod van algemene/voorliggende voorzieningen en gaan meer zelf kortdurende ondersteuning bieden, beschikkingsvrij, om (dure) maatwerktrajecten te voorkomen.  Het indicatieproces waar de medewerkers van de sociale teams nu vaak druk mee zijn, gaan we strakker en efficiënter inrichten. Bovendien zijn minder indicaties nodig als zij zelf kortdurende hulp kunnen bieden. Dat vermindert de administratieve lastendruk en daardoor kunnen ze transformeren van indicatieorgaan naar wijkteam.

ad 3.   Van individuele hulp naar groepsaanbod
Voor veel voorkomende problematiek waar nu individuele hulp op wordt ingezet, willen we groepsaanbod bieden. Dat gaan we ook aan de zorgaanbieders vragen. Verder gaan we de verhouding naar aanbieders verzakelijken en waar mogelijk naar andere financieringsvormen (lumpsum), waarbij plafonds gehandhaafd kunnen worden (in tegenstelling tot een p*q, openhouse systematiek).
Deze zaken en nog een heel scala aan maatregelen om de kosten in te perken en onze inwoners beter te helpen, gaan we verwerken in de opdrachtformulering voor de sociale teams. Op dit moment werken we daaraan.
Om van duur maatwerk naar algemeen toegankelijke voorzieningen (het aanbod in de sociale basisstructuur) af te schalen, is het nodig dat deze basisstructuur wordt versterkt.
Dat kan door meer te investeren in onze sociale teams, in onze partner Forte of in aanbod van andere samenwerkingspartners. Daarvoor ramen wij een bedrag van € 100.000 per jaar.

Tot op heden hebben wij steeds geprobeerd het bedrag dat wij van het rijk voor het sociaal domein krijgen, af te zetten tegen onze uitgaven. Dat is echter niet meer mogelijk, omdat de budgetten voor het sociaal domein onder de algemene uitkering zijn gebracht en niet meer apart zijn geoormerkt. Daarom moeten wij deze methodiek loslaten.

Dat betekent dat de begroting zoals die door u wordt vastgesteld voortaan het budgettaire kader is. De koppeling met de Rijksuitkering laten we los. In het vervolg zijn de zorgkosten voor ambulante begeleiding volwassenen, ambulante begeleiding jeugd en jeugd met verblijf, van 2018 het uitgangspunt, met een jaarlijks vast te stellen index (zie herstelplan). De overige kosten worden realistisch geraamd. De budgetten die we in onze begroting opnemen zijn leidend en we gaan geen relatie meer proberen te leggen met onze inkomsten. Dat wil niet zeggen dat wij voldoende middelen van het rijk krijgen. Want er is sprake van:
-open-einde regelingen;
-uitvoeringsvoorschriften van het rijk;
-jurisprudentie;
-vergrijzing;
-verwijzingen naar zorg door andere toeleiders maar t.l.v. gemeentelijke budgetten.
Al deze factoren leiden tot stijgende kosten. Wij zullen daarom blijven pleiten voor extra geld en vooral ook meer beleidsvrijheid om te kunnen sturen.

Woningaanpassingen
Betreft taakstelling voor sociaal team om te zoeken naar goedkopere oplossingen, op een totaalbudget van € 300.000.

Ambulantisering GGZ
Dit betreft ongeoormerkte middelen. Er is budget nodig voor een inloop in Millingen, daarvoor is € 15.000 geraamd. We kijken in de loop van 2021 of deze inloop succesvol is. Zo ja, dan moeten we op dat moment zien of we daar voor de jaren vanaf 2022 budget voor kunnen vrijmaken.

Maatwerk GGD
Het maatwerk GGD is een niet wettelijke taak. Als maatwerk kopen wij onder andere lichte opvoedondersteuning en de gezonde school aanpak in. Daarin ligt het accent de laatste tijd met name op weerbaarheidstraining, omdat kinderen van veel kanten prestatiedruk voelen (ouders met hoge verwachtingen, veel toetsmomenten op school, sportief, knap en populair moeten zijn). Daarnaast vallen de projectkosten alcoholmatiging en gezondheidsmonitoring onder het maatwerk.
Het aframen van dit budget past niet goed in de transformatiedoelen. We investeren al jaren in de gezonde school aanpak en al onze scholen in het basis en voortgezet onderwijs doen enthousiast mee. We zien dit ook terug in de gezondheidsmonitor. De leefstijl van de jongeren in Bergen Dal is erg verbeterd sinds we deelnemen aan gezonde school. Omdat er maar weinig besparingsmogelijkheden zijn binnen het sociaal domein, staat deze nu toch op de lijst van bezuinigingen.

Huur gebouwen (consultatiebureaus)
We gaan het aantal consultatiebureaus terugbrengen of naar goedkopere locaties (waarbij er in Beek en Millingen een verband is met de exploitatie van de gebouwen). Er zijn nu 3 locaties: Millingen (in D’n Ienloop), in het Kulturhus in Beek en in Op de Paap in Groesbeek.

Passende kinderopvang
We stoppen met de subsidie voor passende kinderopvang.

Met de inzet van specialisten vanuit Driestroom in de kinderopvang, worden kinderen met (gedrags-) problematiek al op jonge leeftijd geholpen. Het werkt tweeledig. Deze kinderen werden eerder doorgestuurd naar de GGZ wat hiermee voorkomen wordt. En daarnaast kunnen hierdoor kinderen vaak instromen op regulier onderwijs in plaats van op het speciaal (basis)onderwijs.
Zeker in het begin is het verwachte effect minimaal. Dat geeft ons tijd om deze bezuiniging te evalueren en een alternatief in te richten.

Vermindering budget ondersteuning mantelzorgers
Doordat mensen langer thuis moeten (en willen) blijven wonen, wordt de druk op mantelzorgers groter. Daarom willen wij hen blijven ondersteunen. We stellen toch een bezuiniging op dit budget (van € 126.000) voor, omdat we met Mantelzorg Berg en Dal willen gaan kijken hoe we onze ondersteuning in de komende jaren gaan vormgeven. Daarbij betrekken we ook wat door zorgverzekeraars wordt vergoed en waar de gemeente dus een stapje terug kan doen.

Vermindering werkbudget economie
Op 3 maart 2017 heeft de raad de Economische visie vastgesteld. In deze visie is de ambitie geformuleerd om een meer vitale en duurzame economie te creëren, met levendige kernen en een dynamisch buitengebied binnen een kwalitatief zeer aantrekkelijke omgeving. Daarnaast zijn vier hoofdoelen geformuleerd: stimuleren werkgelegenheid, vergroten concurrentiekracht bedrijven, verhogen bestedingen en behoud voorzieningen.
Voor uitvoering van deze agenda is destijds door de raad een jaarlijks werkbudget van € 100.000 beschikbaar gesteld. Voor 2020 is dit teruggebracht tot € 75.000 en we stellen nu voor om dit budget nogmaals met € 25.000 te verminderen. Daardoor kunnen we onder andere geen bijdrage meer leveren voor het organiseren van ondernemersbijeenkomsten.

Opbrengst Bedrijventerrein Hulsbeek
In het verleden hebben we in de exploitatie nooit rekening gehouden met opbrengsten uit de grondexploitatie. Gezien de belangstelling is het reëel dat we de komende jaren bedrijventerrein Hulsbeek afronden. De verwachting is dat we de kavels in de komende 3 jaren verkopen.

Verhoging stelpost onvoorzien ongedaan maken
In de primaire begroting was opgenomen om de stelpost onvoorzien te verhogen naar € 100.000. Gezien de huidige begrotingssaldi brengen we deze stelpost weer naar het oude niveau.

Uitstellen investering nieuwbouw basisschool en gymzaal Op de Horst
De basisschool Op de Horst is een karakteristiek schoolgebouw uit de jaren ’50. We hechten waarde aan het behoud van de identiteit en uitstraling van het gebouw. We richten ons op vernieuwbouw of renovatie in plaats van nieuwbouw. Op dit moment is renovatie geen voorziening binnen de onderwijshuisvesting. Eind 2021 wordt een wetswijziging verwacht om dit als voorziening in de wet op te nemen als volwaardig alternatief voor nieuwbouw. Ook het investeringsverbod voor scholen wordt versoepeld als het gaat om investeringen in kwaliteit. Deze investering stellen we uit tot na 2024.

Verhalen kosten volksfeesten en evenementen
We spelen in op het verhalen van kosten die vooral de buitendienst maakt voor de organisatie van volksfeesten en evenementen in onze gemeente. Het gaat om kosten voor het uitgeven van dranghekken, borden, materieel en personele inzet. We gaan in gesprek met de organisatoren.

Voorleesexpress
De VoorleesExpress stimuleert de taalvaardigheid van kinderen in een taalarme thuisomgeving. De VoorleesExpress is een relatief dure landelijk georganiseerde activiteit die door vrijwilligers wordt uitgevoerd. We vragen de bibliotheek dit op een goedkopere manier te organiseren. Er is geen wettelijke verplichting.

Bibliotheek
In de begroting 2021 is op basis van de TOP 19 ombuigingen € 50.000 opgenomen. Door te besparen op huisvesting en personeel (de front-office) verwachten we nog € 25.000 extra te kunnen ombuigen. We onderzoeken of het mogelijk is om één hoofdlocatie aan te wijzen, aangevuld met steunpunten in de dorpshuizen of scholen. Uitgangspunt is dat de bibliotheek voor de jeugd en senioren bereikbaar blijft in elke woonkern.

Exploitatielast D'n Ienloop verlagen
We gaan de exploitatielast van D’n Ienloop verlagen of de inkomsten verhogen, zodat we een exploitatie kostendekkend is. Daarnaast kijken we met de vastgoedvisie naar de toekomst van D’n Ienloop. Net zoals bij andere gebouwen wegen we de mogelijkheid van afstoten daarbij af. Bij het afstoten van D’n Ienloop worden activiteiten mogelijk verplaatst naar de Duffelt of de school.

Huur Kulturhus Beek voor muziekonderwijs
Op grond van oude afspraken uit de voormalige gemeente Ubbergen ontvangt het Kulturhus Beek € 10.000 voor vergoeding van de huur voor een commerciële muziekschool. Volgens onze subsidieverordeningen geven wij alleen subsidie aan amateurgezelschappen die muziekonderwijs verzorgen op onze scholen. Het is niet logisch dat wij de huur van commerciële muziekschool vergoeden. We bouwen deze vergoeding af in termijnen.

Inkomsten sport en zwembad verhogen
De inkomsten voor de sporthallen worden verhoogd door het uurtarief aan te passen. In vergelijking met omringende gemeenten Nijmegen en Heumen zijn onze tarieven gemiddeld € 10 euro per uur lager. We verhogen de inkomsten met de inflatiecorrectie € 3.782 + een extra verhoging € 5 per uur = € 19.100.
De inkomsten van het zwembad worden verhoogd met de inflatiecorrectie en afgerond naar boven. Hierdoor rekenen we ook hier een meer marktconform tarief en is de inschatting dat we € 20.000 extra inkomsten genereren.
Kanttekening: veel ouderen/jeugdigen maken juist gebruik van ons zwembad. Het risico bestaat dat ze minder vaak gebruik gaan maken van ons zwembad.

Duurzaamheid Stelpost Actieplan Duurzaamheid verlagen
We weten dat we de komende jaren voor grote opgaven staan in het kader van duurzaamheid. Maar door de inzet van 10% van de stelpost actieplan Duurzaamheid nemen we hiervoor iets meer tijd.

Woonagenda Formatie inzetten
In de gemeenteraad van 24 september is de woonagenda vastgesteld. Daarbij is de behoefte geuit om tijdelijk extra formatie in te zetten. Deze formatie zetten we in voor de versnelling van de woonopgave.

ODRN verlagen opdracht/verhogen inkomsten voor advisering
Bezuinigen op advisering, of advisering in rekening brengen. Inwoners en bedrijven kunnen voordat zij een vergunningaanvragen advies inwinnen bij de ODRN. We willen dit advies beperken of vanaf een bepaald moment in rekening brengen.

Taakstelling Gemeenschappelijke regelingen 1%, 2%, 3%
In de regio zijn afspraken gemaakt over een generieke korting bij onze gemeenschappelijke regelingen die aan de BRN (BegrotingsRichtlijnen Regio Nijmegen) moeten voldoen. In onze begroting hadden wij alleen 1% verwerkt. Met deze aanpassing sluiten we aan bij de regio.

Basisregeling gemeenschappelijk orgaan Arnhem-Nijmegen (GOAN)
In de Voorjaarnota 2020 is het volledige bedrag voor deelname aan de versterkte regio opgenomen. Dit is een bedrag van € 350.000 structureel. We willen nu wel meegaan in het basisuitgangspunt (=het regiobureau, GOAN). In afwachting van de invulling van de 5 regionale opgaven, reserveren we € 100.000 om deel te kunnen nemen aan een aantal van deze opgaven. Dit zijn de volgende opgaven: Ontspannen regio (toerisme), Circulaire regio (duurzaamheid), Groene groei regio (wonen), Productieve regio (economie), Verbonden regio (mobiliteit).

Bijdrage provincie Goan 2021/2022
De provincie draagt in 2021 en 2022 50% bij aan het verschil voor de toename bijdrage GOAN (35.000 x ((€ 2,50 - € 0,88) / 2))

Beëindiging inwonerbijdrage The Economic Board (TEB)
Wij zien onvoldoende toegevoegde waarde voor de bijdrage aan de economic board voor onze gemeente. Daarom stellen we voor om dit budget te bezuinigen.

Sluiten trouwlocatie Millingen (Zalmkerkje)
Het Zalmkerkje is door achterstallig onderhoud en sobere inrichting niet meer in trek als trouwlocatie. Incidenteel wordt het gebruikt voor kleine concerten, door vrijwilligers georganiseerd. We besparen een exploitatielast van € 7.000 en realiseren een opbrengst uit verkoop.

Aangepaste openingstijden aan de balie.
Via inwonersparticipatie de openingstijden aanpassen. Bijvoorbeeld geen avondopenstelling meer of op vrijdag (deels) gesloten of een of meerdere dagdelen sluiten, dan wel avondopenstelling.

Leges huwelijken (+/- 200 per jaar) verhogen met € 80
Door de leges van huwelijken te verhogen naar een meer kostendekkend tarief kunnen we een extra opbrengst van € 16.000 ontvangen.

Minimabeleid minder bezuinigen
Wij hebben u kort geleden de nota Evaluatie minimabeleid toegestuurd.
Ook hebben we na de richtingensessie op 21 april scenario’s uitgewerkt om een bezuiniging op het minimabeleid te realiseren. In de top 19 is een bezuinigingsbedrag van € 222.000 opgenomen.
Inmiddels zien we dat het coronavirus weer hard toeslaat. Dit zal er toe leiden dat mensen hun baan gaan verliezen en dat mensen die nog geen baan hadden, nóg moeilijker aan een baan kunnen komen. Daarom stellen wij voor om deze bezuiniging deels ongedaan te maken. De volgende maatregelen willen we handhaven:

• aanpassing van de vermogensgrens voor de gemeentezorgverzekering en de Doe Mee regeling;
• geen kwijtschelding van de bijzondere bijstand voor inrichtingskosten na 5 jaar;
• geen kwijtschelding van de bijzondere bijstand voor de stoffering van de woning na 5 jaar;
• strengere toetsing van aanvragen voor sociaal medische indicatie voor het vergoeden van de kosten van kinderopvang.

Dat houdt in dat we de hoogte van de individuele inkomenstoeslag (waar iemand recht op heeft als hij drie jaar een inkomen op bijstandsniveau heeft) niet gaan verlagen. Ook gaan we de kwijtschelding van de eigen bijdrage WMO niet afschaffen.
Dat betekent dat we € 170.000 minder willen bezuinigen dan in de TOP19 voorgesteld en dus per saldo een bezuiniging van € 52.000 op het minimabeleid realiseren.

Extra Ozb verhoging met 4%   
Met de verwerking van de Top 19 is een verhoging van de Ozb van 4% meegenomen in de begroting 2021. In dit dekkingsplan stellen we voor om de Ozb nogmaals met 4% te verhogen.