Onze gemeente

De nota participatie ‘In Berg en Dal maken we samen de gemeente’ stellen we eind 2020 vast. Dit is het resultaat van meerdere gesprekken tussen inwoners, maatschappelijk middenveld, ondernemers en raadsleden en ambtenaren van de gemeente.

In 2021 gaan we met elkaar samenwerken volgens de spelregels en vragen uit deze nota. Ieder vanuit zijn eigen rol zoals beschreven in de nota.

Om onze dienstverlening verder te verbeteren gaan we in 2021:

• verder met de digitalisering van onze dienstverlening. Inwoners kunnen op deze manier steeds meer zaken ook online vanuit huis regelen. Hierbij blijven er uiteraard voldoende mogelijkheden voor persoonlijk contact en voldoende aandacht voor inwoners die digitaal minder vaardig zijn.
• GT Connect invoeren. Berg en Dal heeft meegedaan aan een gezamenlijke aanbesteding van overheidscommunicatie: GT Connect. Dit communicatieplatform geeft ons diverse nieuwe mogelijkheden om onze klantcontacten nog verder te verbeteren.

We blijven in 2021 de statistieken vanuit onze eigen systemen bekijken. De telefonische bereikbaarheid blijft daarbij uiteraard erg belangrijk. Maar ook de mening over onze dienstverlening aan de balie en de digitale mogelijkheden verliezen wij niet uit het oog. Daarom gaan we door met het maandelijkse telefonisch klantonderzoek. Wij sturen bij zodra de uitkomsten aangeven dat dit nodig is.

Hiervoor zetten wij in 2021 op de volgende zaken in:

- Continuering van de samenwerking met ondernemersverenigingen en de BIZ-en in Millingen en Groesbeek.

- Blijvende inzet van een bedrijfscontactfunctionaris als scharnierpunt tussen ondernemers en gemeente.

- Realiseren van voldoende uitgeefbare bedrijfskavels.

- Aantrekkelijke en concurrerende winkelgebieden en dorpscentra: Winkelgebieden hebben het door de groei van digitale bestedingen moeilijk. Ook de coronacrisis zal zijn sporen op fysiek winkelen vermoedelijk nalaten. Samen met ondernemers gaan we kijken hoe we daarop gaan inspelen (wellicht is transformatie van leegkomende panden nodig). Voor het centrum van Groesbeek werken we aan de afronding van de centrumplannen. De resultaten van dit project staan beschreven in programma 2 van deze begroting.

- Verbetering kwaliteit bedrijventerreinen:

• Door de coronacrisis is de vraag naar bedrijventerreinen gedaald. Structureel effect van de coronacrisis zal zijn dat er meer vanuit huis zal worden gewerkt. Tegelijkertijd zien we dat de vraag naar grond voor (tijdelijke vormen van) woningbouw en opwekking van duurzame energie is toegenomen. We gaan daarom in 2021 onderzoeken of fase 2 van Hulsbeek nog moet worden ontwikkeld en/of dat deze grond – al dan niet tijdelijk – voor andere functies kan worden bestemd.   
• In 2021 gaan we met de initiatiefnemer van het bedrijventerrein komen tot een kwalitatieve afronding van Lieskes Wengs.
• Verder blijven wij in 2021 parkmanagement nadrukkelijk aanbevelen. Zowel bij de gevestigde bedrijven als bij de verkoop van kavels aan nieuwe bedrijven. Mocht er draagvlak ontstaan voor parkmanagement dan bieden wij ondersteuning aan bij het vormgeven hiervan. Parkmanagement stimuleert de samenwerking tussen de bedrijven. Goede samenwerking tussen bedrijven (en de gemeente) is essentieel voor het behoud en op termijn verbetering van de kwaliteit van een bedrijventerrein. Het verduurzamen van het bedrijventerrein is een mogelijk thema voor meer samenwerking. Wel zal gewerkt moeten worden aan de vergroting van het draagvlak hiervoor bij ondernemers.

- Versterking van ondernemersnetwerken:

• Op economisch gebied werken we samen met ondernemers en andere partners, waaronder RvN@. We werken samen aan de versterking en vernieuwing van de lokale economie. We leggen het accent op verduurzaming, circulariteit en de korte voedselketen.

De in oktober 2019 door alle gemeenteraden in onze regio vastgestelde beleidsnota:’ Werk voorop’ is sinds 2020 in uitvoering. De coronacrisis en de daarmee gepaard gaande economische krimp zorgen er voor dat de voorgenomen plannen sterk beïnvloed worden. We verwachten de volgende ontwikkelingen

Gevolgen Corona effect

Deze ontwikkelingen vragen een aanpassing van beleid voor 2021. Deze aanpassing kunnen we alleen regionaal met elkaar vormgeven. De mogelijkheden voor een antwoord op de problemen die zullen ontstaan, hangen voor een groot deel ook af van de maatregelen die het Rijk nog neemt. Bijvoorbeeld op het gebied van scholing en omscholing en het herstel van de economie. In het schema is te zien dat er ook nog na-ijleffecten zijn te verwachten doordat sommige ondernemers die gebruik maakten van de Tijdelijke Overbrugging Zelfstandig Ondernemers (TOZO 1 en TOZO 2) de crisis niet zullen overleven. De kans dat deze ondernemers in eerste instantie een gemeentelijke uitkering aanvragen is groot.

In het beleidsplan zijn vier focusgroepen benoemd waar extra aandacht naar uit zal gaan, dit zijn jongeren, 50-plussers, statushouders en kandidaten met een arbeidsbeperking. Door de focusgroepen los te laten en andere keuzen te maken is duidelijk dat de arbeidsmarktpositie van de focusgroepen verder verslechtert. Als we het basisscenario van het Centraal Planbureau (CPB) volgen verdubbelt de werkloosheid in 2021, maar zet een economisch herstel zich in 2021 ook weer in.

Naast de focusgroepen zijn tien ambities genoemd in het beleidsplan.

Ondanks de coronacrisis handhaven we deze, maar de ambities: ‘maximaal inspelen op economische ontwikkelingen’ en ‘beperken van de instroom en bevorderen van de uitstroom uit de uitkering’ vragen wel bijzondere aandacht de komende jaren. Via omscholing zullen we werkzoekenden geschikt moeten maken voor sectoren waar een toenemende vraag ontstaat. Wat betreft de instroom in de WW vanuit het UWV en doorstroom naar de bijstand is de voorgenomen preventieve aanpak en samenwerking met UWV belangrijker dan ooit.

De in de Voorjaarsnota 2020 beschreven ontwikkelingen en initiatieven en de participatieaanpak (toepassing Tegenprestatie voor uitkeringsgerechtigden die nog niet bemiddelbaar zijn) dienen versterkt te worden opgepakt. We gaan daarom kijken hoe de effectiviteit van onze aanpakken en methoden nog beter kan. Concreet gaat het om het volgende:

• Met het oog op de komst van de nieuwe Wet inburgering per 1-7-2021 gaan we op basis van de huidige praktijk kijken naar de nieuwe taken met alle betrokken partijen en onderzoeken we waar de uitvoering kan worden verbeterd en hoe. Onze ervaringen met de uitvoering van de Pilot-Z-route samen met Beuningen, Heumen en Mook- en Middelaar zal ons helpen daar een weg in te vinden.
• De inzet van de participatieconsulenten bij het activeren tot optimale participatie van kandidaten is op wetenschappelijke basis onderzocht. Dit onderzoek biedt handvatten voor verdere verbetering van onze aanpak met motiveringstechnieken, competentieontwikkeling, versterking van de autonomie en verbetering van de samenwerking met WerkBedrijf.

In 2018 en 2019 hebben wij samen met de gemeente Heumen en de Zuidelijke Land en Tuinbouw Organisatie (ZLTO) gewerkt aan het project “Meer streekproducten in Berg en Dal en Heumen’’. Streekproducten zijn goed voor het milieu (minder voedselkilometers bijvoorbeeld) en voor de economie (betere prijs voor de boeren bijvoorbeeld). Tijdens het project hebben wij onder andere producenten geholpen met de ontwikkeling en het op de markt brengen van nieuwe streekproducten. In 2020 hebben wij door de coronacrisis een pas op de plaats moeten maken. In 2021 pakken wij samen met de gemeente Heumen, ZLTO en RvN@ de activiteiten weer op.

We maken afspraken met de woningcorporaties over het bouwen en verkopen van huurwoningen.

Daarnaast hebben wij bijzondere aandacht voor de groep inwoners die net teveel verdienen om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning, maar te weinig om een goede kans te maken op de reguliere woningmarkt. Daarom gaan we door met het verstrekken van startersleningen aan starters die geen passende woning kunnen kopen.

Als er van een soort woning te weinig zijn, geven we voorrang aan plannen waarin dat soort woningen is opgenomen. Hierbij letten we ook op de betaalbaarheid.

We stimuleren het aanpassen van bestaande woningen. Hiervoor is in 2019 de regeling Toekomstbestendig wonen vastgesteld als vervanger van de Blijverslening en de Duurzaamheidslening. Hierdoor kunnen mensen maatregelen om langer thuis blijven wonen combineren met het verduurzamen van de woning.

We stemmen middels een regionale woningbouwmonitor met onze buurgemeenten af welke woningen waar worden gebouwd, zodat er binnen de regio voldoende woningaanbod en keuzevrijheid is voor woningzoekenden. Hierbij is uiteraard ook aandacht voor de groter wordende groep één- en tweepersoonshuishoudens, de betaalbaarheid van de huisvesting, en alternatieve woonvormen (waaronder woonvormen die sociale interactie bevorderen).

Met de corporaties Waardwonen en Oosterpoort zijn afspraken gemaakt om gemiddeld energielabel A te halen in respectievelijk 2025 en uiterlijk 2028.

We zetten de samenwerking met Oosterpoort en andere belanghebbende partijen voort om te komen tot een aardgasloze buurt. We onderzoeken het draagvlak om in een buurt te beginnen met een pilot.

Energieneutraal wonen blijft uitgangspunt in alle bouwplannen.  

De doelstelling voor verduurzaming van de particuliere woningvoorraad valt binnen de gehele duurzaamheidsdoelstelling van een jaarlijkse energiebesparing van 1,5% in de gemeente.

De regeling Toekomstbestendig Wonen levert een belangrijke bijdrage aan het verduurzamen van de woningen in de gemeente (zie verder onder 3.3.2).

Op basis van de door de raad gemaakte keuzes gaan we over tot uitvoering van het Actieplan Wonen.

• We gaan op zoek naar nieuwe bouwlocaties om te komen tot de vernieuwde ambitie om van 2020 tot 2030 netto 1.200 woningen aan de voorraad toe te voegen. We houden hierbij rekening met de omstandigheden en houden hierdoor rekening met 30% planuitval. We gaan in gesprek over locaties die ruimte bieden voor mogelijke nieuwe plannen. Ook kan worden gedacht aan vrije kavels, CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) en vormen van duurzame huisvesting (energieneutraal en circulair bouwen), huisvesting voor spoedzoekers, al dan niet in de vorm van experimenten.
• We gaan prioriteren op woningbouwprojecten/locaties die snelheid en aantallen hebben, zodat het woningtekort zo min mogelijk oploopt en het liefst teruggedrongen.
• We gaan met de woningcorporaties verder om bij reeds bekende locaties te komen tot het beoogde aantal sociale huurwoningen.
• We proberen in overleg met de corporaties en marktpartijen de doorstroming op de woningmarkt te bevorderen zodat meer woningen voor starters vrijkomen.
• We onderzoeken hoe we meer woningen beschikbaar kunnen krijgen voor jongeren. We starten met een pilot met het jongerencontract (woningcorporaties), en kijken naar sturingsmogelijkheden op de koopmarkt (zelfbewoningsplicht).

De organisatorische en financiële problematiek van de ODRN is geanalyseerd. De analyse is vertaald naar een ontwikkelagenda. Inmiddels is gestart met de uitvoering hiervan op basis van drie pijlers: Gezamenlijkheid, Zakelijkheid en Nieuwe wetgeving. Voor de uitvoering van het ontwikkelplan, is in het voorjaar 2020 ingestemd met een begrotingswijziging, welke ziet op een bedrage voor het ontwikkelplan, een aangepast budget voor het werkplan, en een tariefsverhoging van € 6. In de raadsvergadering van 11 juni 2020 werd vervolgens ingestemd met de begroting 2021 ODRN, waarin de verdere doorontwikkeling is voorzien. De voortgang binnen de drie pijlers, welke moet leiden tot een verbeterde bedrijfsvoering van de ODRN en regionale samenwerking, wordt nadrukkelijk gemonitord.

In de raadswerkgroep Samenwerkingen bespreken we:

• De samenwerkingsopdrachten. Hoe kunnen we duidelijk onze wensen aangeven en hoe sturen we hierop? We richten ons op de ODRN en het GO Arnhem Nijmegen.

GO Arnhem Nijmegen: Besluitvorming over de versterkte regionale samenwerking vindt in het najaar van 2020 plaats. Afhankelijk van de besluitvorming in 18 gemeenten gaat de nieuwe samenwerking in 2021 van start. Door de nieuwe opgavegerichte manier van werken worden lobby, beleid, plannen en projecten slagvaardiger opgepakt dan in de bestaande situatie. Dit geldt uiteraard alleen voor die opgaven waar de gemeente aan deelneemt. 2021 is een aanloopjaar waarin de nieuwe samenwerking naar verwachting nog niet op volle kracht zal draaien. In de loop van 2021 bespreken we aan welke regionale opgaven we wel of juist niet willen meedoen vanaf 2022.

ODRN: zie onder resultaat 3.4.1.

• Wat raadsleden in de samenleving hebben opgehaald over de effecten van de samenwerkingen.

Bedoeling is dat raadsleden de samenwerkingen aansturen op basis van de inhoud. Dus op wat samenwerkingen doen voor de eigen gemeente. Deels gaat dat goed. Raadsleden zijn bijvoorbeeld alert op aanrijtijden ambulances en de controles van de brandweer. Actueel is de inzet van de Veiligheidsregio vanwege de Covid 19 en de effecten daarvan in de samenleving. Raadsleden zijn daar duidelijk zeer bij betrokken.

De Omgevingswet treedt op 1 januari 2022 in werking. Door dit uitstel hebben we de tijd om ons beter voor te bereiden. De Omgevingswet vervangt een groot aantal wetten op ruimtelijk gebied. De werkzaamheden voor 2020 waren gericht op een soepele overgang naar de Omgevingswet. Dat betekent onder andere het opleiden van personeel en het uitwerken van werkprocessen. Dit doen wij in samenwerking met de ODRN, omdat de ODRN een groot deel van de Omgevingswet voor ons gaat uitvoeren. Daarnaast beginnen we in 2021 met het opstellen van een Omgevingsvisie als beleidskader voor de ruimtelijke ontwikkeling van onze gemeente.

Het verbetertraject van de samenwerking bij de ODRN is al ingezet. Het eerste zichtbare resultaat is dat de opdrachtgevers, gemeenten en provincie, het gezamenlijke eigenaarschap op zich nemen. Daardoor is er in het Algemeen Bestuur consensus over de te volgen koers. Voor de zomer zijn alle gemeenteraden op de hoogte gebracht en in de gelegenheid gesteld om hun zienswijze op dit traject te geven.

De aanname dat we binnen de basistaken nog kunnen prioriteren vinden we bij nader inzien niet realistisch. We zijn tot het inzicht gekomen dat we vooral realistisch moeten begroten, om achteraf niet steeds met grotere aantallen aanvragen en handhavingszaken geconfronteerd te worden. Binnen het Algemeen Bestuur van de ODRN is ook de lijn afgesproken dat een gemeente die niet realistisch begroot, achteraf een hoger uurtarief gaat betalen voor de meerkosten. Dit moet stimuleren dat gemeenten realistisch begroten. Tegelijkertijd verlangen we van de ODRN ook dat zij meerwerk tijdig signaleren en voortgang van werkzaamheden binnen het werkplan met regelmaat aan de gemeente rapporteren. Deze verbeterde afstemming en samenwerking krijgt zijn beslag in een aangescherpte (regionale) Dienstverleningsovereenkomst.

Zie ook onder resultaat 3.4.1.

We gaan zoveel mogelijk attracties en locaties toegankelijk maken. Dat doen we op verschillende manieren, onder andere:

• Toegankelijkheidsscans bij ondernemers afnemen met inzet van subsidie en enthousiasmeren voor toegankelijkheid;
• Kennis- en netwerkbijeenkomst organiseren;
• Gebruik van Hoge Nood App stimuleren;
• Toegankelijke pleisterplaatsen realiseren met daaraan gekoppeld toegankelijke routes;
• Onze gemeente (regio Rijk van Nijmegen) promotie en als toegankelijke regio door de inzet van passende media;
• Bij noodzakelijke aanpassingen van onze speeltuinen nemen we de verbetering van de toegankelijkheid van de speeltuin mee in het nieuwe ontwerp. Er zijn al contacten met de organisatie Speeltuinbende. Inwoners en bezoekers profiteren van deze aanpassingen;
• Participeren aan landelijke acties zoals Week van Toegankelijkheid.

Wandelaars: We hebben in 2020 meegedaan aan de wedstrijd “wandelgemeente van het jaar” en zijn uitverkozen tot Wandelgemeente van het jaar 2020. Tot in ieder geval april 2021 publiceren wij samen met wandelkrant Te Voet over het mooie wandelaanbod in onze gemeente. Daarnaast besteden wij via lokale, regionale en landelijke kanalen aandacht aan deze nominatie.

Afhankelijk van de behoefte, realiseren we nog meer dorpsommetjes, samen met inwoners uit onze dorpen. We zorgen ervoor dat er ook routes en/of wandelmogelijkheden toegankelijk zijn voor minder validen en dat deze goed gevonden kunnen worden.

Fietsers: Wij gaan samen met de Stichting Toerisme en Recreatie thematische fietsroutes ontwikkelen. Hiermee maken we het fietsaanbod in onze gemeente aantrekkelijker voor inwoners en bezoekers.

Berg en Dal wil een aantrekkelijke fietsgemeente zijn. We staan nu in de top 100 van de Fietsersbond (plaats 62): https://www.fietsersbond.nl/fietsstad2020/fietsstad-2020-de-top-100/ . We willen in 2021 ons fietsaanbod verbeteren met het doel dat we in 2022 eindigen in de top 10 van Fietsstad van het jaar. Meedoen aan een competitie blijkt een heel goed instrument om partijen te verenigen en het aanbod in orde te maken.

Het gastheerschap verandert omdat de wens van de consument verandert. Bij gastheerschap gaat het om alle aspecten van daadwerkelijke ontvangst van een bezoeker in onze regio. Gastheerschap omvat zowel de online vorm (apps, websites en social media-kanalen) als de fysieke vorm (VVV’s). Goed gastheerschap is belangrijk omdat je daarmee de consument kan informeren en inspireren, maar ook sturen. Daarom gaan wij opnieuw invulling geven aan het gastheerschap, passend bij onze gemeente en het Rijk van Nijmegen. Wij werken daarbij samen met diverse partijen zoals Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen, Stichting Toerisme en Recreatie Berg en Dal en de regiogemeenten. In 2021 weten wij hoe actueel gastheerschap eruit ziet voor Berg en Dal (en het Rijk van Nijmegen) en wat de kosten hiervan zijn.

We werken op verschillende niveaus samen in de regio om onze toeristische doelen te bereiken. We doen dit met (één of meerdere) gemeenten op thema’s, met 7 gemeenten in het Rijk van Nijmegen en met 18 gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen.

Samen met de gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen werken we aan een uitvoeringsplan dat gekoppeld is aan het Toeristisch Toekomstperspectief; “toerisme in balans”. Toerisme is geen doel op zich maar een middel om de leefbaarheid te verbeteren. Hiervan profiteren zowel inwoners als bezoekers. Denk aan thema’s als fiets- en wandelnetwerk, een Green Destination (een duurzame toeristische bestemming), zorgtoerisme en herinneringstoerisme.

Dit uitvoeringsplan helpt de gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen om projectmatig beter te kunnen samenwerken. Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen en de Provincie Gelderland werken met de gemeenten samen aan dit uitvoeringsplan.

Green Destinations is een middel om duurzaamheid en toerisme te verbinden. Vanuit toeristisch oogpunt biedt het kansen om ons te positioneren en verder te ontwikkelen als groene, duurzame bestemming en daarmee een nieuwe doelgroep te bereiken. Vanuit duurzaamheid biedt het kansen om de toeristische sector te motiveren en activeren om te verduurzamen met aandacht voor de thema’s milieu, mens, landschap, cultuur.

Wij werken samen met de provincie en Stichting Toerisme en Recreatie Berg en Dal aan een Green Key programma voor toeristische bedrijven.

Wij ondersteunen een aantal bedrijven bij het verminderen, beter scheiden en afvoeren van afval. Er is een kleinschalig onderzoek uitgevoerd bij een aantal toeristische bedrijven. Met de aanbevelingen hieruit gaan we aan de slag.

Eén van de aanbevelingen uit de Green Destination beoordeling was het opstellen van een toeristische analyse. Doel hiervan is zicht krijgen op de effecten van toerisme op natuur en landschap, milieu en klimaat, cultuur en traditie en de lokale gemeenschap. Wij gaan met deze aanbeveling aan de slag.

Stichting Uiterwaarde exploiteert voor diverse gemeenten al diverse veren. Zij hebben kenbaar gemaakt dat zij op ons verzoek ook deze veerverbinding willen exploiteren. Inmiddels is er op hoofdlijnen inzicht in de eenmalige en structurele kosten. Vinden van budget voor deze kosten is nog een opgave. De eis waarmee we zijn gestart aan dit project was een duurzaam en toegankelijk veer. Inmiddels is gebleken dat deze eis omgebogen moet worden naar een wens. De kosten voor een toegankelijke, duurzaam veer zijn namelijk veel hoger. Tussenoplossing kan zijn: beginnen met een veer dat niet aan alle eisen voldoet en na verloop van tijd, als de exploitatiebijdragen van gemeenten lager worden (door meer gasten) hierin investeren.

De gesprekken met Rijkswaterstaat over vergunningen verlopen goed. De tekeningen van de paden en aanlegplekken zijn bijna afgerond. Binnenkort kunnen we deze formeel indienen bij Rijkswaterstaat.

Ter hoogte van de locatie van het veer zijn cultuurhistorische sporen te vinden van de IJssellinie en de Mauritslinie. Via het veer willen we deze met de gemeenten Lingewaard en Zevenaar en Stichting Beleef onze Waal zichtbaar en beleefbaar maken. Het fiets-voetveer draagt dus bij aan uiteenlopende opgaven van onze gemeente.

Als alles meezit, kan er al een veer varen in de loop van het seizoen van 2021. Dit veer betekent een uitbreiding van het toeristisch/ recreatieve aanbod voor bezoekers en inwoners waarmee we onze gemeente als fiets- en wandelgemeente nóg beter op de kaart kunnen zetten.